Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !

Elten: verschil tussen versies

Uit Berghapedia
Ga naar: navigatie, zoeken
k (Bronnen: cat)
k (Redactie (gegevens over het Stift gaan naar de pagina Stift Elten))
Regel 1: Regel 1:
 
[[Bestand:Eltenberg.jpg|300px|thumb|'''Uitzicht op Elten vanaf [[Gouden Handen]], [[2013]]]]
 
[[Bestand:Eltenberg.jpg|300px|thumb|'''Uitzicht op Elten vanaf [[Gouden Handen]], [[2013]]]]
 
== Ligging ==
 
== Ligging ==
'''Elten''' is een [[Duitsland|Duits]] dorp op de noordoever van de [[Rijn]] in de [[Emmerik|gemeente Emmerik]], [[Kleef|''Kreis'' Kleef]], in de [[Bundesland|deelstaat]]  [[Noord-Rijnland-Westfalen]]. Het ligt dicht tegen de Nederlandse [[grens]], ter hoogte van [[Rijnwaarden|Lobith]], noordwestelijk van Emmerik en zuidwestelijk van [['s-Heerenberg]].  
+
'''Elten''' is een [[Duitsland|Duits]] dorp op de noordoever van de [[Rijn]] in de [[Emmerik|gemeente Emmerik]], [[Kleef|''Kreis'' Kleef]], in de [[Bundesland|deelstaat]]  [[Noord-Rijnland-Westfalen]]. Het ligt dicht tegen de Nederlandse [[grens]], ter hoogte van [[Rijnwaarden|Lobith]], noordwestelijk van Emmerik en zuidwestelijk van [['s-Heerenberg]].
  
De heuvels van [[Hoog-Elten]] vormen samen met de heuvels van het in Nederland gelegen [[Montferland]] een [[stuwwal|stuwwalcomplex]], gevormd in de laatste [[IJstijd|ijstijd]]. Aan de voet van de [[Eltenberg]] stroomt in de richting van [[Stokkum]] en 's-Heerenberg  de [[Wild]]. In [[gemeente Bergh|Bergh]] gaat deze verder als de [[Wetering]] ofwel het Grenskanaal. Aan de zuidwestzijde van Elten stroomt nog een tak van de [[Oude Rijn]] in de richting van [[Rijnwaarden|Herwen en Aerdt]].
+
Een klein deel van het dorp ligt op de [[Eltenberg]] en wordt [[Hoog-Elten]] genoemd, in het Duits ''Hochelten''. Ter onderscheid wordt het veel grotere deel aan de voet van de berg wel als ''Niederelten'' aangeduid.
  
== Het stift Elten en Bergh ==
+
De heuvels van Hoog-Elten vormen samen met de heuvels van het in Nederland gelegen [[Montferland]] een [[stuwwal|stuwwalcomplex]] dat werd gevormd in de laatste [[IJstijd|ijstijd]]. Langs de zuidkant van de Eltenberg stroomt de [[Wild]], die stroomopwaarts [[Wetering]] ofwel Grenskanaal heet en de [[grens]] tussen [[gemeente Bergh|Bergh]] en Duitsland vormt. De Wild mondt uit in de [[Oude Rijn]].
Op de Eltenberg werd in [[967]] het [[stift Elten]] gesticht, dat was gewijd aan [[Sint-Vitus]]. Van [[1334]] tot [[1365]] was [[Ermgard van den Bergh]] hier de abdis. In [[1811]] werd het stift opgeheven.
 
  
Tot het stift behoorde een grondgebied dat ruwweg samenviel met de huidige inham van Duits grondgebied in Nederland. De abdis droeg de wereldlijke macht over dit gebied over aan een voogd, die zij zelf mocht kiezen, maar door de bisschop van Utrecht moest worden goedgekeurd.
+
== Geschiedenis ==
 +
Elten bestond al toen graaf [[Wichman IV van Hamaland]] in [[967]] op de Eltenberg het [[Stift Elten]] stichtte, gewijd aan [[Sint-Vitus]]. Het grondgebied van het Stift viel ruwweg samen met de huidige inham van Duits grondgebied in Nederland. Het omvatte ook Elten en was een afsplitsing van [[Hamaland]]. Tot de opheffing van het Stift in [[1811]] onderhielden de abdissen van het Stift Elten en de [[Graven Van den Bergh|graven van Bergh]] betrekkingen over allerlei aangelegenheden zoals die tussen buurlanden voorkomen. Van [[1334]] tot [[1365]] was [[Ermgard van den Bergh]] de abdis.
  
In het begin van de [[:Categorie:Jaartallen 1400-1499|15e eeuw]] was de voogdij in handen van de graven, later hertogen van [[Gelderland|Gelre]]. In [[1432]] verpandde de hertog van Gelre de voogdij aan [[Willem II van den Bergh]], die een jaar later de inning van de markttol in Elten op dezelfde manier in handen kreeg.
+
Bij de opheffing van het Stift in 1811 is Elten opgegaan in [[Pruisen]]. In [[1834]] werden vrijwel alle gebouwen van het Stift op de Eltenberg afgebroken.  In [[1856]] kreeg Elten een spoorwegstation, waar vanaf [[1865]] ook de [[spoorlijn Zevenaar - Kleef]] gebruik van maakte. Aan het eind van de [[Tweede Wereldoorlog]] heeft Elten zwaar te lijden gehad. Na de verovering door Canadese troepen waren alle huizen in Hoog-Elten onbewoonbaar.
  
In [[1683]] loste de hertog van Kleef, op wie de voogdij inmiddels was vererfd, de verpanding af. De [[Graven van den Bergh|graaf van Bergh]] was in die tijd [[Oswald III van den Bergh|Oswald III]].
+
Op 23 april [[1949]] werd Elten ter compensatie voor de Duitse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog aan Nederland toegewezen. Dit [[Drostambt Elten|drostambt Elten]] heeft bestaan tot 1 augustus [[1963]], toen werd het weer Duits. Gedurende deze periode hebben de inwoners hun Duitse nationaliteit behouden.
  
== Drostambt Elten ==
+
In de eerste week na de annexatie kwamen al twintig bussen met toeristen naar Hoog-Elten, dat met zijn hoogte van 80 meter een van hoogste heuvels in dit deel van Duitsland (en na de annexatie dus van Nederland) was. Er zijn diverse mooie uitzichtpunten, uitkijkend naar Emmerik en Kleef.
Elten is aan drie kanten omgeven door Nederland. Op 23 april [[1949]] werd het ter compensatie voor de Duitse bezetting tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] aan Nederland toegewezen. Dit [[Drostambt Elten|drostambt Elten]] heeft bestaan tot 1 augustus [[1963]], toen werd het weer Duits.
 
  
Hoog-Elten (Duits: ''Hochelten''), is het deel van het dorp dat op de top van de Eltenberg ligt. In de eerste week na de annexatie kwamen al twintig bussen met toeristen naar Hoog-Elten, dat met zijn hoogte van 80 meter een van hoogste heuvels in dit deel van Duitsland (en na de annexatie dus van Nederland) was. Er zijn diverse mooie uitzichtspunten, uitkijkend naar Emmerik en Kleef.
+
Van de teruggave aan Duitsland hebben veel exporteurs geprofiteerd. Op 31 juli 1963 plaatsten zij veel vrachtwagens met te exporteren goederen in het Nederlandse Elten. De volgende dag stonden de vrachtwagens met de goederen, zonder een meter te hoeven rijden en (het belangrijkste) zonder een cent aan invoerrechten te hoeven betalen in Duitsland. Deze gebeurtenis heet de [[Butternacht|Eltener Butternacht]].
  
Van de overgang van Nederland naar Duitsland hebben veel exporteurs geprofiteerd. Op 31 juli 1963 plaatsten zij veel vrachtwagens met te exporteren goederen in het Nederlandse Elten. De volgende dag stonden de vrachtwagens met de goederen, zonder een meter te hoeven rijden en (het belangrijkste) zonder een cent aan invoerrechten te hoeven betalen in Duitsland. Deze gebeurtenis heet de Eltener [[Butternacht]].
+
Elten heeft nog tot 1 januari [[1975]] als zelfstandige gemeente bestaan en fuseerde toen met de gemeente Emmerik.
  
 
==Kaart==
 
==Kaart==
Regel 27: Regel 26:
 
*[http://www.erholungsort-elten.de Erholungsort Elten]
 
*[http://www.erholungsort-elten.de Erholungsort Elten]
  
== Bronnen ==
+
== Bron ==
*Betreffende het stift Elten:
+
*[http://de.wikipedia.org/wiki/Elten Elten] op Wikipedia (Nederlands en Duits)
**[[Het archief van het Huis Bergh (boek)]], blz. 122
 
**[http://nl.wikipedia.org/wiki/Stift_Elten Stift Elten] op Wikipedia
 
  
 
[[Categorie:Plaatsen Duitsland]] [[Categorie:Emmerik]] [[Categorie: Naobers]] [[Categorie:Berghse bezittingen]]
 
[[Categorie:Plaatsen Duitsland]] [[Categorie:Emmerik]] [[Categorie: Naobers]] [[Categorie:Berghse bezittingen]]

Versie van 17 mei 2019 om 13:00

Uitzicht op Elten vanaf Gouden Handen, 2013

Ligging

Elten is een Duits dorp op de noordoever van de Rijn in de gemeente Emmerik, Kreis Kleef, in de deelstaat Noord-Rijnland-Westfalen. Het ligt dicht tegen de Nederlandse grens, ter hoogte van Lobith, noordwestelijk van Emmerik en zuidwestelijk van 's-Heerenberg.

Een klein deel van het dorp ligt op de Eltenberg en wordt Hoog-Elten genoemd, in het Duits Hochelten. Ter onderscheid wordt het veel grotere deel aan de voet van de berg wel als Niederelten aangeduid.

De heuvels van Hoog-Elten vormen samen met de heuvels van het in Nederland gelegen Montferland een stuwwalcomplex dat werd gevormd in de laatste ijstijd. Langs de zuidkant van de Eltenberg stroomt de Wild, die stroomopwaarts Wetering ofwel Grenskanaal heet en de grens tussen Bergh en Duitsland vormt. De Wild mondt uit in de Oude Rijn.

Geschiedenis

Elten bestond al toen graaf Wichman IV van Hamaland in 967 op de Eltenberg het Stift Elten stichtte, gewijd aan Sint-Vitus. Het grondgebied van het Stift viel ruwweg samen met de huidige inham van Duits grondgebied in Nederland. Het omvatte ook Elten en was een afsplitsing van Hamaland. Tot de opheffing van het Stift in 1811 onderhielden de abdissen van het Stift Elten en de graven van Bergh betrekkingen over allerlei aangelegenheden zoals die tussen buurlanden voorkomen. Van 1334 tot 1365 was Ermgard van den Bergh de abdis.

Bij de opheffing van het Stift in 1811 is Elten opgegaan in Pruisen. In 1834 werden vrijwel alle gebouwen van het Stift op de Eltenberg afgebroken. In 1856 kreeg Elten een spoorwegstation, waar vanaf 1865 ook de spoorlijn Zevenaar - Kleef gebruik van maakte. Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog heeft Elten zwaar te lijden gehad. Na de verovering door Canadese troepen waren alle huizen in Hoog-Elten onbewoonbaar.

Op 23 april 1949 werd Elten ter compensatie voor de Duitse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog aan Nederland toegewezen. Dit drostambt Elten heeft bestaan tot 1 augustus 1963, toen werd het weer Duits. Gedurende deze periode hebben de inwoners hun Duitse nationaliteit behouden.

In de eerste week na de annexatie kwamen al twintig bussen met toeristen naar Hoog-Elten, dat met zijn hoogte van 80 meter een van hoogste heuvels in dit deel van Duitsland (en na de annexatie dus van Nederland) was. Er zijn diverse mooie uitzichtpunten, uitkijkend naar Emmerik en Kleef.

Van de teruggave aan Duitsland hebben veel exporteurs geprofiteerd. Op 31 juli 1963 plaatsten zij veel vrachtwagens met te exporteren goederen in het Nederlandse Elten. De volgende dag stonden de vrachtwagens met de goederen, zonder een meter te hoeven rijden en (het belangrijkste) zonder een cent aan invoerrechten te hoeven betalen in Duitsland. Deze gebeurtenis heet de Eltener Butternacht.

Elten heeft nog tot 1 januari 1975 als zelfstandige gemeente bestaan en fuseerde toen met de gemeente Emmerik.

Kaart

<googlemap lat="51.87098" lon="6.168737" zoom="14" width="450"></googlemap>

Externe link

Bron

  • Elten op Wikipedia (Nederlands en Duits)