Garben, Agnes Mathea Engelbertha

Ag Garben werd geboren te Azewijn op 21 september 1911 als dochter van Johannes Garben en Johanna Berendina Dieker. Zij overleed op 9 oktober 1983.

In de oorlog heeft zij veel mensen het leven gered door hen op de boerderij waar zij met haar ouders en haar broer Joep woonde, te laten onderduiken. Onder hen waren meerdere Joden. Zij deed dit als lid van de Escape-groep Azewijn. Om al die onderduikers te voeden is mogelijk gefraudeerd met distributiebonnen.

Op 26 mei 1946 werd door de voormalige verzetslieden van Azewijn, in tegenwoordigheid van geestelijke en wereldlijke autoriteiten en de rest van de parochie hulde gebracht aan de familie Garben voor de grote steun die zij gedurende de oorlog zijn geweest voor vele onderduikers van velerlei pluimage.

Voor hun onderduikershulp zijn Ag en haar broer op 21 september 1978 onderscheiden met de Yad Vashem-medaille, maar Joep overleed kort voor het tot de uitreiking kon komen. De medaille was aangevraagd door Harry Straus en zijn zus Sara Betty Cohen-Straus, die mede door hen gered waren.

Een ander eerbetoon is de Garbenstraat in Azewijn.

Ag was verloofd met Toon Tomberg, die in 1947 aan de gevolgen van een bedrijfsongeval is overleden. Ag is daarna nooit meer getrouwd.

Ag werd begraven bij haar broer op het r.-k. kerkhof in Azewijn. Op de grafsteen zit een kleine plaquette van de Royal Air Forces Escaping Society (RAFES). Dit was een vereniging van vliegeniers van de luchtstrijdkrachten van het Britse Gemenebest die na te zijn neergeschoten met hulp van de illegaliteit konden terugkeren naar Groot-Brittannië. RAFES heeft bestaan van 1945 tot 1995 en werkte samen met verenigingen van pilotenhelpers in de landen die door Duitsland bezet waren geweest. In Nederland was dit onder andere de Nederlandse Vereniging van Pilotenhelpers uit de Tweede Wereldoorlog 'The Escape', die van 1970 tot 2004 heeft bestaan. Gestorven leden van The Escape konden van de RAFES een plaquette op hun grafsteen krijgen. Op het embleem van de RAFES staat de Latijnse spreuk solvitur ambulando: al lopende wordt de oplossing gevonden.

Ook Herman Ankoné en Leo Kempers hebben een RAFES-plaquette op hun graf.

De geboorteakte van Ag Garben (klik voor een vergroting)

Het graf van Joep en Ag Garben op het kerkhof in Azewijn. De kleine plaquette is een eerbetoon van de Royal Air Forces Escaping Society. Foto Marc Dubois

Bronnen

• Bevolkingsregister Bergh
• Azem van 't Hof tot heden, blz. 492
• Het dagboek van Harry Straus in Azem van 't Hof tot heden (blz. 392-423)
• The Righteous Among the Nations Database