Verwaijen, Theodor Wilhelm

Theodor Wilhelm Verwaijen was kastelein en drukker in 's-Heerenberg. Daar werd hij op 17 februari 1880 geboren als zoon van Gerhard Verwaijen en Wilhelmina Convent.

Aan de Markstraat van 1904 tot 1929

Een advertentie van Verwaijen in de door hemzelf gedrukte Officieele Kerklijst voor Bergh van 2 juli 1921.

Verwaijen was vanaf 1904 de laatste herbergier en hotelhouder van het logement In den Swaen aan de Marktstraat. In maart 1905 publiceerde de Nederlandsche Staatscourant het besluit van B&W van de gemeente Bergh waarmee zij hem vergunning verleenen tot den verkoop van sterken drank in het klein, in de beide voorkamers links, respectievelijk met eene oppervlakte van 40,80 M2. en 25,29 M2. van het huis № 212 van 's Heerenberg.

In 1927 werd in het café de biljardclub Teetje opgericht.

In In den Swaen" had Verwaijen ook een drukkerij. Naast ander drukwerk drukte hij daar vanaf 1 januari 1921 de Officieele Kerklijst voor Bergh. In 1929 verkocht hij het pand aan de gemeente Bergh, die het restaureerde en inrichtte als ambtswoning voor de burgemeester.

Brievenhoofd

Drukwerk

Aan de Oudste Poortstraat van 1929 tot 1954

Verwaijen stopte als kastelein en ging verder met zijn Drukkerij Verwaijen in een nieuw pand in de Oudste Poortstraat tegenover de openbare school. Het gebouw was ontworpen door architect J.H. Venhoven en omvatte behalve de drukkerij een woning, een winkel en een garage.

Het pand was vermoedelijk eind 1929 gereed, want op 24 december 1929 hield notaris Knot een openbare verkoping van de inboedel van het café aan de Marktstraat. Te koop aangeboden werden onder meer een biljart en een tapkast.

Een ansichtkaart van de Oudste Poortstraat. Achter de middelste twee bomen staat drukkerij Verwaijen. Ertegenover is nog net de onderwijzerswoning van de openbare school te zien.

Drukkerij Verwaijen Deze foto is afkomstig van Verwaijens kleindochter Ursula Callahan. Dezelfde locatie met het appartementencomplex gebouwd in 1989

In de Tweede Wereldoorlog was Verwaijen lid van de NSB. Kort na het begin van de Tweede Wereldoorlog liet hij weten de Kerklijst niet meer te kunnen drukken. Hierop heeft pastoor Galama het Kerkblad voor Bergh opgericht.

Verwaijen adverteerde in NSB-publicaties.

Uit De Zwarte Soldaat van 26 november 1942 Dit was het blad voor de WA, de geüniformeerde ordedienst van de NSB.

Uit de Nationaal Socialistische Almanak van 1943

Na Verwaijens overlijden in 1954 werd de drukkerij gesloten. Het pand is daarna in gebruik geweest bij de douane. Verwaijens zoon Theodor Josef emigreerde in 1955 naar de Verenigde Staten en heeft toen de drukpers en de snijmachine meegenomen. Zijn kleindochter Ursula vertelde hierover:

Mijn vader nam de drukpers en de snijmachine mee naar Amerika. Hij verliet Holland in februari 1955 en mijn moeder en ik volgden in september. Mijn vader werkte daar als een drukker bij Ridgewood News. Hij huurde een appartement en had het al helemaal ingericht, toen mijn moeder en ik aankwamen.

Zijn strafdossier in het CABR

Na de oorlog is er in het kader van de Bijzondere Rechtspleging over Verwaijen een strafdossier aangelegd. Bij zijn zaak waren betrokken de Politieke Recherche Afdeling in Doetinchem en de procureur-fiscaal in Arnhem. Slechts een klein aantal van degenen over wie een strafdossier is aangelegd, heeft daadwerkelijk voor de rechter moeten verschijnen. In de landelijke en regionale dagbladen zijn geen berichten gevonden dat Verwaijen ooit veroordeeld is.

Zijn dossier wordt bewaard in het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR), dat is ondergebracht bij het Nationaal Archief in Den Haag. Dit archief is sinds 1 januari 2025 beperkt openbaar via de online databank Oorlog voor de rechter. Hierin zijn de namen van de betrokkenen te vinden, maar de dossiers zelf zijn vooralsnog alleen na reservering in een studiezaal van het Nationaal Archief in te zien.

Huwelijk en gezin

Verwaijen trouwde 25 augustus 1905 in Anholt (D) met Maria Wilhelmina Schütt, op 16 januari 1881 te Hueth/Anholt als dochter van Theodor Schütt en Johanna Convent. Uit dit huwelijk werden twaalf kinderen geboren.

• Johanna Gerharda Maria (1905–…)
• Dorothea Wilhelmina Maria (1907–1907)
• Maria Dorothea Huberta (1908–…)
• Gerhard Theodor (1909–1974)
• Wilhelmina Theodora (1910–…)
• Theodor Josef (1912–…)
• Antonia Dorothea Maria (1914–1915)
• Josef Johannes (1915–…)
• Hendrikus Wilhelmus (1917–1947)
• Clara Antonia (1919–…)
• Mathilda Johanna Theodora (1920–1946)
• Hubertus Gerhardus Maria (1922–1922)

Verwaijen overleed op 5 september 1954, 74 jaar oud. Zijn vrouw was op 19 augustus 1927 al overleden, 46 jaar oud.

Bronnen

• Archieven.nl
• Stamboom Verwaijen
• Nachkommen von-Reiner Nielen und Elisabeth Wegh
• Bergh; Heren, Land en Volk, blz. 463
• Old Ni-js nr. 38, blz. 59
• Op Delpher
  • Nederlandsche Staatscourant van 4 maart 1905
  • De Graafschapbode van 17 mei en 13 december 1929
  • De Zwarte Soldaat van 26 november 1942
  • Nationaal-Socialistische Almanak 1943, blz. 357
• Oorlog voor de rechter, inventarisnummers 88014 (dossier 576), 88086 (dossier 2610) en 108318 (dossier BV8702/47)