Benen, Hendrikus Wilhelmus

Hendrikus Wilhelmus Benen werd geboren te 's-Heerenberg op 31 januari 1901 als zoon van Theodorus Hendrikus Benen (geboren op 4 maart 1870) en Johanna Sibilla van Uum (geboren op 27 juni 1876). Zijn moeder overleed op 21 maart 1903 in het gasthuis in Emmerik. Zijn vader hertrouwde met Maria Wilhelmina Lieven (geboren op 9 juni 1877 in Pannerden).

Nederlands-Indië

Benens Japanse interneringskaart.
Klik voor een vergroting

Benen werd op 21 november 1910 als kind uitgeschreven van de gemeente Bergh naar de gemeente Duiven. Op een nog onbekende latere datum heeft hij dienst genomen bij het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) en is naar Nederlands-Indië vertrokken.

Daar viel in januari 1942 het Japanse leger binnen, waarna het KNIL op 8 maart capituleerde. Op diezelfde dag werd Benen krijgsgevangen genomen in Bandoeng op West-Java. Daarna heeft hij op Java in ten minste vier verschillende krijgsgevangenkampen gezeten. De dag van zijn gevangenneming staat op zijn Japanse interneringskaart vermeld als 17-3-8, ofwel 8 maart in het 17e jaar van de regering van keizer Hirohito.

Uit Benens interneringskaart blijkt dat hij met de rang van adjudant-onderofficier was ingedeeld bij het XVe Bataljon Infanterie van het KNIL. Bij dit bataljon diende ook Wim Derksen. In het veld Destination of Report staat een burgeradres in Bandoeng, wat erop duidt dat Benen getrouwd was, of in elk geval dierbaren in de stad had wonen. Zijn stamboeknummer (zoals een leger- of registratienummer bij het KNIL heette) was 83116. Het nummer 82055 in het veld Remarks is pas na 1955 door de Stichting Administratie Indonesische Pensioenen toegevoegd.

Benen behoorde tot de groep van 2300 krijgsgevangenen die in de nacht van 15 op 16 september 1944 in de haven van Batavia aan boord werden gebracht van het Japanse vrachtschip Junyo Maru. Tot de groep behoorden niet alleen Nederlandse en Indische KNIL-militairen, maar ook enkele Britten, Australiërs en Amerikanen. Daarnaast werden er nog 4200 Javaanse dwangarbeiders aan boord gebracht. Aan bemanning en bewaking waren er naar schatting ongeveer honderd Japanners aan boord.

Het doel van de reis was de Pakan Baru-spoorlijn op Noord-Sumatra. Dit project is minder bekend dan de Birma-spoorlijn, maar deed er in gruwelijkheid niet voor onder. Echter, de Junyo Maru heeft zijn doel nooit bereikt.

De Junyo Maru vertrok op zaterdag 16 september 1944 onder escorte van twee Japanse korvetten. Twee dagen later voeren de schepen voor de westkust van Sumatra. Daar werden ze opgemerkt door de Britse onderzeeër HMS Tradewind, die de Junyo Maru in de vroege avond met twee torpedo's tot zinken bracht. De Japanners hadden, in strijd met de Geneefse Conventies, nagelaten het schip van de Rode Kruisvlag te voorzien ten teken dat het om een gevangenentransport ging. Hierdoor werd het een legitiem doel voor de Tradewind.

Een van de grootste scheepsrampen uit de geschiedenis was het gevolg: 5600 mensen vonden de verdrinkingsdood. Details van de ramp zijn later in het Japans (dus door de Japanners) onder Other Informations genoteerd op de achterkant van Benens interneringskaart. Het tijdstip van de torpedering was tussen 18.30 en 18.45 en de locatie van het wrak is op 2° 53′ zuiderbreedte en 101° 11′ oosterlengte. Dit is net ten westen van de kustplaats Mukomuko.

Adjudant Benen kreeg aldus op 18 september 1944 een zeemansgraf in de Indische Oceaan. Hij staat nu vermeld in Gedenkboek 38 van de Oorlogsgravenstichting. Hierin staan ook E.Th. van der Heijden en W.A. Kaak vermeld, die bij het zinken van andere schepen zijn verdronken.

Bronnen

• Bevolkingsregister Bergh
• Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Binnenlandse Zaken: Stichting Administratie Indonesische Pensioenen (SAIP), Stamboekgegevens KNIL-militairen, met Japanse Interneringskaarten, 1942-1996, nummer toegang 2.10.50.03, inventarisnummer 419 (te vinden op gahetNa)
• De Junyo Maru op de Wikipedia
• Oorlogsgravenstichting