Familie-Bioscoop Schuurman

Familie Bioscoop 11 november 1913 - 29 mei 1986

Vanaf 1913 kwam er in de achterzaal van Schuurman in 's-Heerenberg ook een bioscoop. In 1986 verdween de bioscoop en werd er een nieuwe zaal gebouwd

• 

  Cafe Schuurman, aan wat nu de Molenstraat 2 is, met voor de voordeur mw. Hanne Schuurman-Derksen en dhr. Gerrit Schuurman (uitbaters), geheel links en hangend uit het raam boven de voordeur 2 van de kinderen.

• 

  Een van de eerste raambiljetten van Familie Bioscoop Schuurman

• 

  Links fam. Schuurman-midden Derksen-rechts Bernards-Midden vooraan Gerrit Schuurman-Hanne Schuurman Derksen uitbaters-,,Jubileum 25 jaar, gedeelte van de zaal, waar eens de lakens van de bios tussen de balken hingen, in plaats van een filmdoek".

• 

  Vlnr: Willem-Mia-Anton Schuurman. Voorgrond: Hanne Schuurman Derksen-Gerrit Schuurman

In 1897 werden in Amsterdam de eerste filmpjes voor het publiek gepresenteerd, terwijl Rotterdam tot 1903 en Den Haag tot 1908 moesten wachten. In die jaren was er in 's-Heerenberg een vrouw, die deze nieuwigheid, welke vooral op het gebied van amusement haar waarde begon te tonen, wel wilde introduceren, onder de oudere inwoners van 's-Heerenberg als moeder „Hanne‟ bekend.

Op 11 november 1913 had 's-Heerenberg haar bioscoop, dit was de eerste bioscoop exploitatie van Oost Gelderland. Uiteraard werd er geprojekteerd in uiterst primitieve omstandigheden. Men stelle zich een zaal van vrij ruime afmetingen voor, met houten schavotten afgezet, waarin een aantal stoelen of banken geplaatst waren die gemakkelijk verwijderd konden worden, zodat de zaal ook voor andere doeleinden gebruikt kon worden, zoals voor concerten, dansen, sinterklaastijd, kegelen, schieten, vastenavond, grote bazar verkopen (o.a. Porcelein) en voor het Sint Antoniusgilde waarvan de Sint Janscompagnie een onderdeel was.

De vloer was vlak en niet schuin oplopend, zoals in 1986. Er was slechts een projector, welke midden in de zaal stond opgesteld. De film werd op twee beddenlakens geprojecteerd, die tussen twee balken hingen. De apparatuur werd met de hand aangedreven, het zou tot ongeveer 1920 duren voordat 's-Heerenberg op het electriciteitsnet van de P.G.E.M. aangesloten was. De filmrol, welke boven in het toestel op een pin bevestigd was, werd na de projectie niet automatisch in een brandvrije trommel opgerold, maar viel in een kist, welke onder het toestel stond. Het filmmateriaal van deze tijd was uiterst bandbaar. In 1927 kreeg de film een stem, voor die tijd waren het stomme films, die door een explicateur, Bernhard Velthausz, staand naast het doek de bewegende beelden met zijn stem begeleidde. Tegenwoordig hebben we voldoende verhuur kantoren die de films uit het buitenland importeren en tegen bepaalde voorwaarden aan de bioscoopexploitanten verhuren. Een dergelijk soepel lopend distributiesysteem kende men in die eerste pionierstijd nog niet; men moest de rolprenten in Amsterdam kopen of huren. Op een oud en vergeeld stuk papier staat (stond) een wellicht ietwat merkwaardige handelstransactie beschreven, dit was tot 1963 nog in het bezit van de heer A.H.W. Schuurman, zoon van Gerrit Schuurman. Sindsdien is het verdwenen.

Heden verkocht aan de Heer G. Schuurman Café en Winkelhouder te 's-Heerenberg ,,een complete bioscoopinrichting" bestaande uit:

1 Pathé Apparat met Opjectiv, 1 Lantan met Condensorglas, 1 Filmwikkeler Apparat,1 Kopere Etherlamp, 2 oxigene fleschen (1700Ltr.) met 4 gratis films voor de prijs van f l.200.--. Deze somma in contant empfangen te hebben...etc.'s-Heerenberg 11 november 1913.(handtekeningen).

Wel is er nog een ander document waarop beschreven staat dat op 24 januari 1914 de film van de Kribbe tot het Kruis geprolongeerd werd, de Familie Bioscoop heette toen ,,Het 1e 's-Heerenbergsche Bioscoop-Theater".

• 
• 
• 

  25 jarig jubileum program

• 

  Im Westen nichts Neues, 1929

• 

  Shirley Temple ‎1938

Om toch het Bergsche publiek niet de actuele films te onthouden kwam de heer Wegkamp met zijn reizende bioscoop op gezette tijden naar het Montferlandse, om in ,,de schuur van zaalman" (woordspeling van de plaatselijke bevolking) de nieuwste films te presenteren. Het was vooral middelmatig amusement dat er als koek inging. Het is de periode waarin de film zich allerwegen nog in de kermissfeer bevond. Het is de tijd van werken als het Geheim van de Biecht (drama in 6 acten en een voorspel) of Koning der Koningen (bijbelfilm, meerdere malen verfilmd). De tijd waarin komieken als Buster Keaton, Harold Lloyd, Charley Chaplin, acteurs als Tom Mix (een van de eerste cowboy helden op het witte doek), William S. Hart en vele andere sterren volle zalen trokken. Het plaatselijke zangkoor ,,Pancratius" zorgde voor de noodzakelijke achtergrond bij de film Credo en bij de Tien Geboden (ook meerdere malen verfilmd) werden zinken platen georganiseerd om de bliksemschichten met geluid te completeren. Aanvankelijk werd er van een piano, later van een orkestje gebruik gemaakt om de filmbeelden te begeleiden. Het was met recht een familiebioscoop. Familie achter de kassa, familie in de cabine, familie achter de piano en in het orkest.

Tot 1986 is dat vrijwel hetzelfde gebleven. Toen rond de jaren twintig 's-Heerenberg op het electriciteitsnet aangesloten werd, ging de directie over tot aanschaf van een andere projektor (Krupp Ernemann). De ontwikkeling van het Nederlandse bioscoopbedrijf had onderwijl niet stilgestaan. Filmverhuurkantoren werden een normaal verschijnsel en schiepen de mogelijkheid om met meer regelmaat een programma te verzorgen. Echter, de schaduwen op het witte doek waren nog steeds „stom‟. In 1927 werd de studio van Warner Bros in Amerika met een faillissement bedreigd. Om dit te voorkomen speelden ze hun laatste troef uit. De warners bezaten de rechten van het vitaphone geluidsprocedé, maar hadden het zolang op zolder laten liggen omat ze er geen toekomst in zagen. Nu het alles of niets was moesten ze wel. De geluidsfilm was geboren. Er waren aanvankelijk twee vindingen in zwang die om de voorrang streden het grammofoonplatensysteem (liep synchroon met de film) en het systeem waarbij het geluid op de celluloidband gefixeerd was. Reeds in 1931 schafte de familiebioscoop het platen systeem aan. Ook 's Heerenberg had nu de sprekende, zingende en musicerende film. Wederom als eerste in Oost Gelderland (de première fim was Showboat).

In het Gelders volksblad van 10 april 1931 staat geschreven dat de Familie Bioscoop 10 jaar bestaat, wat dus zou kunnen betekenen dat in 1931 de naam veranderde van het 1e 's Heerenbergsche Bioscoop-Theater in de Familie Bioscoop (de eigenaar bleef echter de zelfde-G.W.Schuurman). Er staat in het Kunst en Amusement weekblad voor de Cinematografie uit 1920 no.26 een verhaal over de Familie Bioscoop in Den Haag, waarin het gaat over een conflict dat ze hebben met een Rotterdams theater ,,van een Sprekende en een Levende Film". Er waren in die tijd meer Familie Bioscopen, ook in de grotere plaatsen (niet dat het een familiebedrijf was, maar samen naar de film, met de gehele familie, gezin).

Er braken moeilijke tijden aan voor het bedrijf. Het platensysteem bleek in de praktijk niet te voldoen, er moest met grote verliezen op het andere systeem overgeschakeld worden. Om toch nog regelmatig een programma op het scherm te krijgen nam men contact op met de gebroeders Miedema, die een reizende bioscoop exploiteerden. Meerdere malen hebben ze in die crisisjaren voor de continuering van het bedrijf gezorgd. Ofschoon zij vele pogingen in het werk stelden om de familiebioscoop in hun concern te betrekken, is hun dit niet gelukt. De zelfstandigheid van het bedrijf bleef onaantastbaar. In de laatste jaren voor de tweede wereldoorlog werden er enige improvisorische veranderingen aan het interieur aangebracht. Ofschoon er eigenlijk een meer drastische modernising noodzakelijk was. Dit was echter een te grote investering. Tegenover de slechte zaal accomodatie stond overigens de uitstekende kwaliteit van beeld en geluid. De druk van de duitse bezetter deed zich in de jaren '40-'45 allerwegen voelen. Ook in het bioscoopbedrijf. De bindende bepalingen betreffende journaal-films zijn ongetwijfeld een moeilijk punt geweest. Uiteraard werden de nederlandse bioscopen met de duitse producten overvoerd uit de duitse UFA studio's. Een misselijke anti-semitische film als Jud Süß heeft de familiebioscoop nooit bereikt.

• 

  Vlnr: Mieke-Gerard-Joop- Gerard-Marcel-Leida-Harrie-Betsie--Benny. Voorgrond: Stieneke-Mia-Gerrit-Antonjunior-AntonSenior-Willem en met schild is WillemJan.

• 

  Kinderen Schuurman Vlnr: Anton junior -Willem Jan-Els met Esther--Benny-Annelies-Marcel. Links Gerard. Rechts Mieke. Voorgrond: Leida Schuurman-Schut en Anton Schuurman, eigenaren van de Familie Bioscoop

• 

  Foyer-naam van de huidige Zaal de Foyer

• 

  Bioscoopzaal 1913-1986

Na 1945 stonden er weer grote rijen mensen voor de kassa. Er brak voor het bioscoopbedrijf een gulden tijd aan. Zo leek het althans, de regering nam maatregelingen. Men heeft toen in die jaren een drastische modernisering door kunnen zetten. Op 10 februari 1955 kon de Mantel in een sterk verbeterd interieur, op een nieuw breeddoek geprojecteerd worden. De ,,schuur" was in een klein filmpaleis omgetoverd.

Wederom een novum voor Oost Gelderland de Cinemascope.

1963 - Een lange weg van het Pathé apparaat tot de twee in deze tijd moderne projectoren is afgelegd een moeizame weg van beddenlakens tot wide-screen, van keesje met de auto tot 55 Dagen Peking, weer een jubileumfilm (50 jarig bestaan). In 1983 was er nog een 70 jarig jubileum met de film Flash Dance.

Drie jaar later was het over met de Familie Bioscoop. Mama is Boos was de laatste film die er draaide, volgens de Gelderlander van donderdag 29 mei 1986. Het interieur en de apparatuur waren weer aan vervanging toe. Dit was niet meer haalbaar. Mede door de vermakelijksheidbelasting die afgedragen werd aan de gemeente (laatste jaren niet meer) auto's, betere wegen b.v.naar de Arnhemse/Doetinchemse bioscopen die de nieuwste films eerder konden huren als 's Heerenberg, televisie en video hield de Familie Bioscoop op te bestaan.

Het is echter niet de ondergang van de familie Schuurman want in het pand aan de Molenstraat 2 floreert nu een uitstekend Grand Café de Snor, genoemd naar opa Schuurman (Gerrit Schuurman) met zijn fraaie snor en Zaal de Foyer (herinnering aan de familiebioscoop, een mooi verleden).

Gelderlander Donderdag 29 mei 1986

Oorlogsdocumentatie

’s-Heerenberg 11 november 1942.

Prov. Geld. Electr. Mij te Arnhem

Mijne Heren,

Voor de goede orde en om moeilijkheden te voorkomen meenden we er goed aan te doen U ervan in kennis te stellen, dat ons bioscoopbedrijf wederom een uitbreiding van voorstellingen heeft ondergaan en wel een voorstelling iedere maandag voor de weermacht, uitgaande van de Sanitätsschule alhier. Het ligt niet direct in onze bedoeling U om vermeerdering van rantsoen te vragen en zullen we proberen uit te komen met het huidige ons toegestane verbruik. Mocht het echter voorkomen in de toekomst dat we ons aan de gestelde grens niet kunnen houden, Dan hopen we ons op dit schrijven te kunnen beroepen. Een eventuele andere zienswijze van U, indien nodig, Uw antwoord tegemoet ziende,tekenen we,

Hoogachtend,

Directie Familie Bioscoop,

G.W. Schuurman, Molenstraat 2, ’s-Heerenberg. Route 2,Werbr.10

Meer over dit onderwerp:zie Kriegsmarine

Fam.bioscoop, Archief Benny Schuurman

Advertenties Kerkblad voor Bergh

• 

  Heropening naar de tweede wereld oorlog van de Familie Bioscoop ‎03-08-1945

• 

  Joe Smit American 13-08-1945‎

• 

Documenten

• 

  fam.bioscoop .centr.bureau voor statistiek'46

• 

  fam.bioscoop .centr.bureau voor statistiek'46

• 

  fam.bioscoop .centr.bureau voor statistiek'46

Bioscoop-Kerk-Krant

23 febr. 1948.

N.V. Uigevers Maatschappij ,, DE GELDERLANDER’’. Te Nijmegen. Mijne Heren, Naar aanleiding van het opnemen van Bioscoop –Advertenties in de VASTEN tijd In de Gelderse krant door Ulft, komen we terug op ons schrijven d.d. 25 febr. 1947. Het welk door U beantwoord werd d.d. 27 febr. 1947, waarin U ons onder andere mededeelde, Dat Oost Gelderlander geen bioscoop advertenties op nam in de vastentijd, doordat er gebleken was dat de geest in de streek waar de Oost Gelderlander wordt verspreid zodanig is, dat men aanstoot neemt aan het opnemen van bioscoop advertenties betreffende publiekelijke vermakelijkheden gedurende de voor de katholieke voor geschreven vasten tijd. Zo schreef U verledenjaar , zal misschien de geest naar een jaar in onze streek thans veranderd zijn. De Gelderse krant wordt toch ook gelezen in de zelfde streek als de Oost Gelderlander. Waarom zou de Oost Gelderlander dus geen Bioscoop advertenties opnemen. Gaarne vernemen we U mening in deze kwestie en verzoeken U dit geval eens te onderzoeken, voordat we ons willen binden met het adverteren in de Gelderse Krant. Het welk toch ook een katholiek streekblad is.

Hoogachtend,

Familie Bioscoop

‘s-Heerenberg

24 februari ,1947

Oost - Gelderlander

Te NIJMEGEN

Mijne Heren,

De 11 DEC. 1946 bevestigde U ons de contract opgave van 4 dec.’47betref. het plaatsen van 1500 regels in Uw uitgave De Oost – Gelderlander. Tot op heden plaatsten we 1100 regels en als gewoon gaven we de advertentie door aan het bureau te Doetinchem . Hierop ontvingen we het volgende schrijven.

Mijne Heren,

het spijt ons de ons toegezonden advertenties van de Familie bioscoop niet te kunnen plaatsen, aangezien op verzoek van de Eerwaarde Geestelijkheid gedurende Vasten geen advertenties van Bioscoopvoorstellingen e.a. kunnen worden opgenomen.

Inmiddels verblijven wij,

Hoogachtend ,

Administratie,

De Oost – Gelderlander.

Aangezien de advertenties en de Film recensies in de bladen als Volkskrant , Tijd,en Maasbode, etc. normaal doorgang vinden, kunnen we dit standpunt niet begrijpen, temeer daar we in de vastentijd reeds de voorstellingen aanmerkelijk inkrimpen en zelfs geheel geen jeugd voorstellingen geven. We herinneren ons n. a .v. deze kwestie een artikel uit de Maasbode van omstreeks 1935 waarin door de H. Stoel wordt goedgekeurd het door adverteren en plaatsen van filmrecensies in de vastentijd een en ander t. o.v. de neutrale pers.

Immers door deze weigering werpt u de goed willende exploitanten van Bioscoop theaters i de armen van de neutrale pers: Voor ons de GRAAFSCHAPBODE. Zeer ongaarne zullen we dit doen. We betreurende zienswijze van de redactie te Doetinchem, en kunnen het nut van het niet opnemen van de advertenties niet zien. Voor aleer tot andere publicatie over te gaan, vernemen we gaarne omgaande Uw standpunt in deze,

Hoogachtend,

Dir. Familie Bioscoop,

’s-Heerenberg.

Telefoonlijst

Telefoonlijst voor het Film- en Bioscoopbedrijf, uit de jaren 40. Doetinchem had toen alleen het Luxor Theater en Scala kwam na de tweede wereld-oorlog. In 's-Heerenberg was de bioscoop gevestig aan de molenpoortstraat A220 Tel.266, wat nu molenstraat 2 is.

• 
• 
• 
• 

Bioscoopwet

---

N0.13

---

Hierbij de tekst van twee documenten wat betreft de Bioscoopwet uit 1946, een commissie die toezicht moest uitoefenen op de bioscopen van de gemeente Bergh,er was er maar een, dus toezicht op de FamilieBioscooop van Dhr. A.H.W.Schuurman te 's-Heerenberg.

Dienstrooster voor de leden van de plaatselijke commissie van toezicht op de bioscopen voor de gemeente Bergh, geldig tot 1 Octber 1946.

Burgemeester en Wethouders van Bergh; Gezien de circulaire van den Minister van Binnenlandsch Zaken d.d. 20 April 1946, No. 6601, Afd.B.B.Bur.Bestuurszaken;

Overwegende dat de commissie van toezicht op de bioscopen in de gemeente Bergh opnieuw behoort te worden samengesteld;

Gelet op artikel 5 van het Koninklijk besluit van den 22 December 1927, Stbl.402;

B e s l u i t e n:

te benoemen

1. tot lid, tevens Voorzitter dier commissie G.J.Egbers te's-Heerenberg.

2. tot leden:Th. F.J. Holleman te 's-Heerenberg,

B.Th.Helmink te 's-Heerenberg,

M.H.G.Klaassen te 's-Heeerenberg

G.Miedema te Zeddam,

A.J.M.Serrarens te,'s-Heerenberg,

J.M.M.Verbeek te Zeddam.

3.Te bepalen dat de periodieke aftreding zal plaats hebben als volg:

31 december 1946 :G.J.Egberg.

31 december 1947 :Th.F.J.Holleman. en B.Th. Helmink

31 december 1948 :M.H.G. Klaassen.

31 december 1949 :G.Miedema en A.J.M.Serrarens.

31 december 1950 : J.M.M. Verbeek.

Afschrift van dit besluit te zenden aan de Voorzitter der commissie alsmede aan de Bioscoop onderneming Schuurman te 's-Heerenberg.

Aldus besloten in de vergadering van 30 april 1946.

Burgemeester en Wethouders voonoemd,

handtekening Burgemeester en Secretaris

Adres

Molenstraat 2
7041 AE
's-Heerenberg
Telefoon: 0314-661266

Kaart

<googlemap lat="51.87567" lon="6.244081" zoom="18">51.87567, 6.244081</googlemap>

Externe links

• http://www.bioscoopgeschiedenis.com zie - Gelderland (Familiebioscoop 's Heerenberg)

• http://www.grandcafedesnor.nl
• http://www.eetcafedesnor.nl

In Old Ni-js nummer 28 op blz 20-24 en in het boek ,,Gelderland 1900/2000". Hoofdstuk: Bevangen door de Bioscoop koorts op blz.83 t/m 87 door Thunnis van Oort, staat een artikel over Familiebioscoop Schuurman 's-Heerenberg

Bron

• Archief Benny Schuurman (B.C.J.A)