Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !

Heilwich van den Bergh: verschil tussen versies

Uit Berghapedia
Ga naar: navigatie, zoeken
k (Frederik)
(revisie en aanvulling uit genoemde bronnen)
Regel 1: Regel 1:
'''Heilwich van den Bergh''' was kanunnikes in het [[Stift Elten]]. Over haar is verder vrijwel niets bekend, maar zij kan een van de buitenechtelijke kinderen van [[Willem II van den Bergh]] zijn geweest. In dat geval heeft ze in de tweede helft van de [[:Categorie:Jaartallen 1400-1499|15e eeuw]] geleefd. In een akte van 18 juni [[1474]] belooft een vrouw van deze naam dat de hof te Vinkwijk onder [[Didam]] na haar dood of na de dood van haar laatst overgebleven kind weer aan de [[Graven van den Bergh|heer van Bergh]] zal vallen. In het jaar van de akte was dat haar halfbroer [[Oswald I van den Bergh]]. Het feit dat zij kinderen had, sluit niet uit dat zij (op latere leeftijd) kanunnikes is geworden.
+
== Een buitenechtelijke dochter ==
 +
'''Heilwich van den Bergh''' was een buitenechtelijke dochter van [[Willem I van den Bergh]]. Dit blijkt uit een aantal akten in het [[Archief Huis Bergh|archief]] van [[Huis Bergh]] waarin zij met de voor die tijd gebruikelijke term ''bastaard'' wordt aangeduid. De akten zijn die:
  
Heilwich kan ook een dochter of kleindochter kunnen zijn geweest van [[Frederik I van den Bergh]] en [[Hedwig van Oye]], wier voornaam ook voorkomt als Heilwich en Heyllwich. In dat geval heeft zij rond [[1300]] geleefd.
+
*van 2 mei [[1412]], waarin haar halfbroer [[Frederik III van den Bergh]] bevestigde dat een viertal personen een stuk land in [[Wijnbergen]], genaamd [[Nevel, De (Boerderij)|De Nevel]], verkochten aan zijn ''bastaardzuster'' Heilwich.
+
*van 21 in januari [[1426]],  waarin [[Landdrosten#Landdrosten_van_Bergh|landdrost]] Claas Tengnagel bevestigde dat Heilwich, ''bastaard'', en haar man Johan Boit  De Nevel overdroegen aan [[Willem II van den Bergh]].
Heilwichs overlijden is in het [[Necrologium van Elten]] ingeschreven op ''VI Id. Jul.'' (10 juli) zonder vermelding van een jaar.
+
*van 18 mei 1426, waarin Willem II van den Bergh het vruchtgebruik van De Nevel teruggaf aan zijn ''bastaardmoei'' Heilwich en haar man. Heilwich was blijkbaar Willems pleegmoeder geworden na de dood van zijn [[Sophia van den Bergh (†1412)|moeder Sophia]] in 1412. Willem was toen nog maar acht jaar.
 +
*van 18 juni [[1474]], waarin zij beloofde dat de hof te Vinkwijk onder [[Didam]] na haar dood of na de dood van haar laatst overgebleven kind weer aan de [[Graven van den Bergh|heer van Bergh]] zal vallen. In het jaar van de akte was dat inmiddels [[Oswald I van den Bergh]], een achterkleinzoon van haar halfbroer Frederik III. (De hof te Vinkwijk onder Didam heeft niets met het [[gemeente Bergh|Berghse]] [[Vinkwijk (buurtschap)|Vinkwijk]] te maken. Even te westen van Didam is nog de Vincwijcweg.)
 +
 
 +
Uit laatstgenoemde akte kan worden opgemaakt dat haar man Johan Boit in 1474 al overleden was, en dat zij minstens twee kinderen heeft gehad. In een akte van 14 april [[1407]] komt Boit al voor als Heilwichs echtgenoot, wat een aanwijzing is dat zij uiterlijk rond [[1390]] werd geboren. Zij heeft dus een leeftijd van boven de tachtig bereikt.
 +
 
 +
== Kanunnikes in Elten ==
 +
Heilwich is op latere leeftijd, waarschijnlijk na het overlijden van haar man, kanunnikes in het [[Stift Elten]] geworden.  
 +
 
 +
=== Haar inschrijvingen in het Necrologium van Elten ===
 +
Na haar overlijden is zijn ingeschreven in het [[Necrologium van Elten]] op ''VI Id. Jul.'' (10 juli). Er wordt geen sterfjaar vermeld, maar dat moet na 1474 zijn geweest. De tekst luidt:
  
 
::''o[biit]] Helewigis de monte Can[onica] h[uius] Eccl[essie] q[uae] d[edit] de x marcis
 
::''o[biit]] Helewigis de monte Can[onica] h[uius] Eccl[essie] q[uae] d[edit] de x marcis
Regel 15: Regel 25:
 
De ''s.'' aan het eind van de inschrijving staat waarschijnlijk voor een muntsoort.  De kosten voor een misintentie waren dan bijvoorbeeld tien s[tuivers].
 
De ''s.'' aan het eind van de inschrijving staat waarschijnlijk voor een muntsoort.  De kosten voor een misintentie waren dan bijvoorbeeld tien s[tuivers].
  
Bingerderhorst verwijst naar Bingerden, een nog bestaand landgoed tussen [[Angerlo]] en Giesbeek. Het was een van de bezittingen van [[Wichman IV van Hamaland]] die hij aan het Stift Elten heeft geschonken. In een akte van 3 augustus [[970]] bevestigde keizer Otto II meerdere schenkingen aan het Stift, waarbij Bingerden genoemd wordt als ''Bingart''. De spelling Bingerderhorst zoals die in het Necrologium vermeld wordt, komt in de ''Kroniek van de gestichten van weldadigheid te Doesburg'' voor als de naam van een [[:Categorie:Jaartallen 1300-1399|14e-eeuws]] landgoed bij [[Doesburg]].
+
Bingerderhorst verwijst naar [[Bingerden]], een nog bestaand landgoed tussen [[Angerlo]] en Giesbeek, dat een bezit is geweest van het Stift Elten. Welke binding Heilwich met Bingerderhorst had, is niet duidelijk, maar de naam komt in het Necrologium vaker voor.  
 
 
In de strijd tussen graaf Wichmans dochters [[Adela van Hamaland|Adela]]  en [[Liutgard I van Hamaland|Liutgard]] om de erfenis van hun vader werd Bingerden aan Adela toegewezen. Na Adela's dood in Keulen omstreeks [[1025]] is er drie eeuwen lang geen informatie over het goed tot het in de 14e eeuw een leen van de aartsbisschop van Keulen blijkt te zijn.
 
 
 
In het Necrologium van Elten komen nog twee Van den Berghs voor: [[Aleydis van den Bergh|Aleydis]] en [[Frederik van den Bergh (onwettig)|Frederik]]. Bij laatstgenoemde wordt de naam Bingerderhorst ook genoemd. Verder staat de naam Bingerderhorst bij nog een drietal stiftsdames, en er wordt ook een priester van Bingerderhorst genoemd: Bernardus van Lobede ''presbyter de Bingerderhorst''. Wellicht heeft het goed met een eigen kerk of kapel als een soort dependance van Elten gefungeerd.
 
  
Heilwich zal, net als Frederik, op een of andere manier een binding hebben gehad met Bingerden. Maar het blijft vooralsnog onduidelijk wat die binding is geweest.
+
=== Andere Van den Berghs in het Necrologium ===
 +
Naast Heilwich komen er nog zes [[Graven Van den Bergh|Van den Berghs]] voor in het Necrologium van Elten.
 +
*[[Ermgard van den Bergh]], abdis van het Stift Elten van [[1334]] tot [[1365]]
 +
*[[Frederik II van den Bergh]], heer van [[Land van den Bergh|Bergh]] van [[1312]] tot [[1331]], broer van abdis Ermgard en grootvader van Heilwich.
 +
*[[Elisabeth van Millen]], vrouw van heer Frederik II en grootmoeder van Heilwich
 +
*[[Willem I van den Bergh]], heer van Bergh van [[1354]] tot [[1387]], vader van Heilwich
 +
*[[Aleydis van den Bergh]], (half)zus van Heilwich en eveneens kanunnikes in het Stift
 +
*[[Frederik van den Bergh (onwettig)|Frederik van den Bergh]], (half)broer van Heilwich. Bij hem wordt de naam Bingerderhorst ook genoemd.  
  
 
== Bronnen ==
 
== Bronnen ==
 +
*[[Archief Huis Bergh]], inventarisnummers 112 (regest 252), 2953 (regesten 274, 388 en 391) en 3397 (regesten 1031 en 1032)
 
*''Het necrologium en het tynsboek van het adelijk jufferen-stift te Hoog-Elten, medegedeeld uit het onuitgegeven oorspronkelijk handschrift, benevens ene geschiedenis der Abdij'', N.C. Kist; Leiden (1853), blz. 64, 77, 83, 85, 88, 89, 99 ([http://books.google.com Google Books])
 
*''Het necrologium en het tynsboek van het adelijk jufferen-stift te Hoog-Elten, medegedeeld uit het onuitgegeven oorspronkelijk handschrift, benevens ene geschiedenis der Abdij'', N.C. Kist; Leiden (1853), blz. 64, 77, 83, 85, 88, 89, 99 ([http://books.google.com Google Books])
*[[Archief Huis Bergh]], inventarisnummer 3397 en regest 1032
+
*[[Het archief van het Huis Bergh (boek)]], blz. 20
*[http://www.gestichtenvanweldadigheid.nl/files/kroniek.pdf Kroniek van de gestichten van weldadigheid te Doesburg], J.W. van Petersen, Doesburg (1997/98)
 
*[http://nl.wikipedia.org/wiki/Bingerden Bingerden] op Wikipedia
 
*[[Oorkondenboek der Graafschappen Gelre en Zutfen]], blz. 98–100
 
  
[[Categorie:Graven van den Bergh]] [[Categorie:Stift Elten]] [[Categorie:Kanunniken]]
+
[[Categorie:Graven van den Bergh]] [[Categorie:Stift Elten]] [[Categorie:Kanunniken]]

Versie van 29 dec 2018 om 14:56

Een buitenechtelijke dochter

Heilwich van den Bergh was een buitenechtelijke dochter van Willem I van den Bergh. Dit blijkt uit een aantal akten in het archief van Huis Bergh waarin zij met de voor die tijd gebruikelijke term bastaard wordt aangeduid. De akten zijn die:

  • van 2 mei 1412, waarin haar halfbroer Frederik III van den Bergh bevestigde dat een viertal personen een stuk land in Wijnbergen, genaamd De Nevel, verkochten aan zijn bastaardzuster Heilwich.
  • van 21 in januari 1426, waarin landdrost Claas Tengnagel bevestigde dat Heilwich, bastaard, en haar man Johan Boit De Nevel overdroegen aan Willem II van den Bergh.
  • van 18 mei 1426, waarin Willem II van den Bergh het vruchtgebruik van De Nevel teruggaf aan zijn bastaardmoei Heilwich en haar man. Heilwich was blijkbaar Willems pleegmoeder geworden na de dood van zijn moeder Sophia in 1412. Willem was toen nog maar acht jaar.
  • van 18 juni 1474, waarin zij beloofde dat de hof te Vinkwijk onder Didam na haar dood of na de dood van haar laatst overgebleven kind weer aan de heer van Bergh zal vallen. In het jaar van de akte was dat inmiddels Oswald I van den Bergh, een achterkleinzoon van haar halfbroer Frederik III. (De hof te Vinkwijk onder Didam heeft niets met het Berghse Vinkwijk te maken. Even te westen van Didam is nog de Vincwijcweg.)

Uit laatstgenoemde akte kan worden opgemaakt dat haar man Johan Boit in 1474 al overleden was, en dat zij minstens twee kinderen heeft gehad. In een akte van 14 april 1407 komt Boit al voor als Heilwichs echtgenoot, wat een aanwijzing is dat zij uiterlijk rond 1390 werd geboren. Zij heeft dus een leeftijd van boven de tachtig bereikt.

Kanunnikes in Elten

Heilwich is op latere leeftijd, waarschijnlijk na het overlijden van haar man, kanunnikes in het Stift Elten geworden.

Haar inschrijvingen in het Necrologium van Elten

Na haar overlijden is zijn ingeschreven in het Necrologium van Elten op VI Id. Jul. (10 juli). Er wordt geen sterfjaar vermeld, maar dat moet na 1474 zijn geweest. De tekst luidt:

o[biit]] Helewigis de monte Can[onica] h[uius] Eccl[essie] q[uae] d[edit] de x marcis
overleed Heilwich van den Bergh Kanunnikes van deze kerk die …(tien mark gaf)

Haar gedachtenis is ingeschreven op V Kal. Aug. (28 juli)

m[emoria] helewigis de monte Can[onica] de bingerderh. x s.
gedachtenis van Heilwich van den Bergh Kanunnikes van Bingerderhorst tien s.

De s. aan het eind van de inschrijving staat waarschijnlijk voor een muntsoort. De kosten voor een misintentie waren dan bijvoorbeeld tien s[tuivers].

Bingerderhorst verwijst naar Bingerden, een nog bestaand landgoed tussen Angerlo en Giesbeek, dat een bezit is geweest van het Stift Elten. Welke binding Heilwich met Bingerderhorst had, is niet duidelijk, maar de naam komt in het Necrologium vaker voor.

Andere Van den Berghs in het Necrologium

Naast Heilwich komen er nog zes Van den Berghs voor in het Necrologium van Elten.

Bronnen

  • Archief Huis Bergh, inventarisnummers 112 (regest 252), 2953 (regesten 274, 388 en 391) en 3397 (regesten 1031 en 1032)
  • Het necrologium en het tynsboek van het adelijk jufferen-stift te Hoog-Elten, medegedeeld uit het onuitgegeven oorspronkelijk handschrift, benevens ene geschiedenis der Abdij, N.C. Kist; Leiden (1853), blz. 64, 77, 83, 85, 88, 89, 99 (Google Books)
  • Het archief van het Huis Bergh (boek), blz. 20