Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !
Karmelietenklooster (Boxmeer)
Inhoud
De geschiedenis
Het karmelietenklooster in Boxmeer is in 1653 gesticht door Albert van den Bergh en zijn vrouw Madeleine de Cusance. Zij waren naast graaf en gravin van Bergh, ook heer en vrouwe van Boxmeer. De stichting volgde nadat de graaf en gravin in 1652 hierover een overeenkomst hadden gesloten met de provinciaal (overste) van de Vlaamse karmelietenprovincie.
Een belangrijke reden voor de stichting was het versterken van de katholieke identiteit van Boxmeer. De soevereine heerlijkheid werd namelijk aan alle kanten omgeven door het gebied van de calvinistische Republiek der Verenigde Nederlanden. De karmelieten moesten weerstand bieden tegen het oprukkende protestantisme. Verder moest het klooster de status van Boxmeer verhogen.
De bouw duurde tot 1709, zodat ook graaf Alberts zoon Oswald III en diens vrouw Maria Leopoldina van Oostfriesland-Rietberg erbij betrokken waren. Boven de toegangspoort van het klooster zijn de wapens van de graven van Bergh en van de heren van Cusance aangebracht. Toevallig is het wapen van de heren van Cusance (een gouden adelaar op een rood veld) gelijk aan dat van de graven van Rietberg, zodat het zowel naar de vrouw van graaf Albert als van graaf Oswald verwijst.
Het klooster is nog steeds in gebruik bij de kloosterorde der karmelieten.
Kunstwerken in het klooster
Voor Bergh is een aantal kunstwerken in het klooster van belang.
Gravenportretten
In de refter (eetzaal) van het klooster hangen geschilderde portretten van drie generaties graven van Bergh en hun echtgenotes.
- Albert van den Bergh (1607–1656)
- Madeleine de Cusance (1615–1689)
- Oswald III van den Bergh (1646–1712)
- Maria Leopoldina van Oostfriesland-Rietberg (…–1718)
- Maria Catharina Truchsess van Waldburg-Zeil (1702–1739)
- Johan Baptist van Hohenzollern-Bergh (1728–1781)
- Maria Theresia Leopoldina van Hohenzollern-Bergh (1730–1800)
Gebrandschilderde ramen
In de kloostergang rondom de binnentuin bevinden zich achttien gebrandschilderde ramen, waarvan de meeste geschonken zijn door graaf Albert en zijn familieleden, zowel bloedverwanten als aangetrouwden. De ramen hebben in de Franse tijd en vooral in de Tweede Wereldoorlog zo veel schade opgelopen dat hun oorspronkelijke luister niet goed meer kon worden hersteld.
De ramen stammen, mede afhankelijk van de verschillende bouwfasen, uit de jaren va 1654 tot 1684. Bovenin is in de meeste gevallen het wapen van de schenk(st)er afgebeeld en een tekst die naar hem of haar verwijst. De ramen beelden personen en gebeurtenissen uit die een rol spelen in de geschiedenis van de kloosterorde der karmelieten. Ze zijn gemaakt door onbekende glazeniers die werkten naar het voorbeeld van de Antwerpse kunstenaar Abraham van Diepenbeeck (1596–1675). Van Diepenbeeck heeft gedurende zijn loopbaan opdrachten ontvangen van zowel de karmelieten in Vlaanderen als van graaf Albert.
Aan twee tegenovergelegen zijden van de kloostergang bevinden zich vier ramen en aan de andere twee zijden vijf. Te beginnen met het raam dat graaf Albert schonk is de volgorde met de klok mee zoals in de fotogalerij hieronder weergegeven. Onder elk venster staat welke persoon of gebeurtenis wordt uitgebeeld, en wie het raam geschonken heeft. Op de pagina van de schenker is meer te lezen over het betreffende raam [hieraan wordt nog gewerkt].
1
Heilige Albertus, Jozef en Franciscus -
Albert van den Bergh2
Maria Magdalena
de' Pazzi -
Madeleine de Cusance3
Heilige Anastasius -
Maria Henriëtte de Cusance4
Heilige Gerardus -
Karel Eugenius van Arenberg
5
Heilige Serapion -
Maria Elisabeth van den Bergh6
Jacobus van Ossa -
Maximiliaan van Hohenzollern-Sigmaringen7
Wonder van Chester -
Maria Clara van den Bergh8
Heilige Petrus Thomas -
Bernard van Sayn-Wittgenstein9
Heilig Bloedraam -
Diksmuide
10
Profeet Elia -
Herman Frederik van den Bergh en zijn vrouw11
Heilige
Albertus van Sicilië -
Oswald III van den Bergh12
Heilige Telesphorus -
Maria Catharina Truchsess van Waldburg-Zeil13
Profeet Elisa -
Karel Anton Frederik van Hohenzollern
14
Heilige Avertanus
en Zalige Romaeus -
Maria Leopoldina van Oostfriesland-Rietberg15
Heilige Angelus -
Elisabeth Catharina van den Bergh16
Heilige Lodewijk -
Jan Cool en zijn vrouw17
Zalige Francus -
Anna Maria van den Bergh18
Heilige Simon Stock -
Hiëronyma Catharina van Spaur-Flavon
De draagkist voor de Heilig Bloedreliek
In 1656, het jaar van zijn overlijden, schonk graaf Albert samen met zijn vrouw aan het karmelietenklooster een draagkist (70 cm hoog en 57 cm breed) van verguld zilver en koper voor de Heilig Bloed-reliek. Op de voorzijde van de draagkist staat onder meer: Anno 1656 chronic duplex tessera fidei comitis Alberti et Magdalenae conjugis (In het jaar 1656 deze dubbele blijk van het geloof van graaf Albertus en zijn echtgenote Magdalena).
De Heilig Bloed-reliek ontstond in 1400 bij het Bloedwonder van Boxmeer, toen een priester tijdens de mis bij de consecratie twijfelde aan de transsubstantiatie. Daarop veranderde de wijn in bloed en borrelde uit de kelk. De priester kwam tot inkeer en het bloed veranderde weer in wijn, maar op het corporale (het doek waarop de kelk stond) bleef een bloedstolsel achter van ongeveer een centimeter in doorsnede. Het stolsel wordt, met het corporale, bewaard in een 17e eeuwse kristallen cilinder, die is opgeborgen in de draagkist van graaf Albert. De Heilig Bloed-reliek wordt jaarlijks tijdens de Boxmeerse Vaart in een processie door de straten van Boxmeer gedragen.
Het gebrandschilderde raam dat de stad Diksmuide aan het klooster schonk (zie raam 9 hierboven) is aan het Bloedwonder van Boxmeer gewijd. Het is daarmee het enige van de achttien ramen met een onderwerp dat niet gerelateerd is aan de karmelieten.
Bronnen
- Op Wikipedia:
- Karmelietenklooster Boxmeer
- Limburg's Jaarboek, derde jaargang, nummer 2 (1896), blz. 203–213, op Delpher
- Karmel Nederland
- De gebrandschilderde ramen in het Karmelklooster te Boxmeer